Bezpieczeństwo granic Unii Europejskiej – na horyzoncie rok 2027

          17 kwietnia 2019 roku Parlament Europejski przyjął propozycję Komisji Europejskiej dotyczącą wzmocnienia Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex). Miałaby ona docelowo w 2027 roku dysponować korpusem 10 000 funkcjonariuszy. Po uchwaleniu i wejściu w życie nowych przepisów Frontex miałby ściślej współpracować z krajami spoza Unii Europejskiej oraz ściślej kontrolować powroty obywateli Unii spoza jej granic. Chodzi o lepsze zarządzanie migracją i uszczelnienie granic.                           Komisarz Unii Europejskiej ds. migracji i spraw wewnętrznych Dimitris Avramopoulos powiedział:

„Wzmocniona Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna z nowym, liczącym 10 tysięcy funkcjonariuszy korpusem strażników granicznych zapewni państwom członkowskim wsparcie tam, gdzie jego potrzebują, aby lepiej zarządzać swoimi granicami zewnętrznymi. Stały korpus będzie gotowy do działań operacyjnych i szybkiego rozmieszczenia, aby pomóc państwom członkowskim od 2021 r. Do 2027 roku stopniowo osiągnie pełną zdolność operacyjną. Jest to ważny krok naprzód w zbiorowej zdolności UE do ochrony granic i możemy być dumni z tego, co osiągnęliśmy.

Dzięki zaangażowaniu Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej uzgodniono te zmiany w rekordowym czasie, pokazując, że razem możemy sprostać wyzwaniom, przed którymi stoi nasza Unia. Wzmocniona europejska straż graniczna i przybrzeżna stworzy Europę, która chroni, Europę, która lepiej zarządza naszymi wspólnymi granicami zewnętrznymi, walczy z nielegalną migracją, monitoruje migrację i współpracuje z krajami partnerskimi. Silniejsze granice przyczynią się również do zachowania strefy swobodnego przepływu osób w strefie Schengen.

Po dzisiejszym pozytywnym głosowaniu i przyjęciu w Parlamencie Europejskim, kolejnym naszym zadaniem będzie zapewnienie szybkiej realizacji wzmocnionego mandatu Agencji i sprawnego wdrożenia stałego korpusu. Działania przygotowawcze rozpoczną się w najbliższych tygodniach, a Komisja udzieli pełnego wsparcia tym procesom”.

Pierwszy słup graniczny na granicy polsko-niemieckiej, fot. Paweł Gondek

     Zwiększony mandat Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej wejdzie w życie 20 dni po opublikowaniu tekstu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Nowy europejski stały korpus Straży Granicznej i Przybrzeżnej będzie rozwijał się w pierwszym kroku do 2021 roku, kiedy to nastąpi zmiana zasad działania Frontexu, następnym krokiem będzie pełna mobilność i liczebność sił w 2027 roku.                                                                                    Jest w tym polski akcent, ponieważ ewoluujący Frontex ma swoją siedzibę w Warszawie przy Placu Europejskim 6. Obecnie pracuje tam około 300 osób. Frontex stanowi centralny punkt kontaktowym określający normy dla wszystkich europejskich funkcjonariuszy straży granicznej. Agencja zapewnia niezwłoczną wymianę kluczowych informacji (np. dotyczących sfałszowanych dokumentów, skradzionych samochodów czy handlarzy ludźmi) wszystkim służbom granicznym. 14 września 2016 roku Rada Europejska zatwierdziła ustanowienie Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej, niejako rozwinięcie Frontexu. „By ocalić Schengen, musimy odzyskać kontrolę nad granicami zewnętrznymi. Powstaje nowa Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej” – powiedział w 2016 roku, minister spraw wewnętrznych Słowacji, a zarazem przewodniczący Rady.           W grudniu 2016 roku agencja uruchomiła rezerwę szybkiego reagowania. Składa się ona z 1500 funkcjonariuszy z państw członkowskich UE i państw stowarzyszonych w ramach Schengen i w sytuacji kryzysowej może być rozmieszczona w ciągu pięciu dniu roboczych.                                                                  Wzmacnianie granic Unii Europejskiej będzie możliwe nie tylko dzięki nowym siłom ludzkim na granicach, ale także dzięki ustanowionemu interoperacyjności. Prace nad tym projektem trwają od połowy 2018 roku, kiedy to Coreper zatwierdził w imieniu Rady UE mandat negocjacyjny w sprawie dwóch rozporządzeń ustanawiających ramy interoperacyjności pomiędzy unijnymi systemami informacyjnymi w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Elementy interoperacyjności to: europejski portal wyszukiwania –  który pozwoli właściwym organom dokonywać kwerend w kilku systemach informacyjnych jednocześnie z użyciem danych osobowych i biometrycznych, wspólny serwis kojarzenia danych biometrycznych – który pozwoli przeszukiwać i porównywać dane biometryczne (odciski palców i wizerunki twarzy) z kilku systemów, wspólne repozytorium danych identyfikacyjnych – które będzie zawierać dane osobowe i dane biometryczne obywateli państw trzecich dostępne w kilku systemach informacyjnych UE, moduł wykrywający multiplikację tożsamości – który sprawdzi, czy dane osobowe stosowane w danej kwerendzie istnieją w innych systemach objętych interoperacyjnością i wykryje multiplikację tożsamości związaną z tym samym zestawem danych biometrycznych. Interoperacyjność systemów informacyjnych UE w obszarze wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych jest od kilku lat priorytetem bezpieczeństwa wewnętrznego Unii Europejskiej. Rada Europejska stwierdziła, że z uwagi na zamachy terrorystyczne należy pilnie usprawnić wymianę informacji, szczególnie wymianę informacji podczas kontroli bezpieczeństwa. Oczywistym jest, że należy skuteczniej i wydajniej zarządzać danymi na potrzeby kontroli granic i bezpieczeństwa w UE, zwłaszcza w strefie Schengen, gdzie w praktyce nie obowiązują fizyczne granice.                                                                                                                                                Kolejnym krokiem będzie wprowadzenie Europejskiego systemu informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż (ETIAS). Celem ETIAS będzie prowadzenie kontroli z wyprzedzeniem i w razie potrzeby odmawianie wjazdu do strefy Schengen obywatelom państw trzecich zwolnionym z obowiązku wizowego. ETIAS ma poprawić bezpieczeństwo wewnętrzne, zapobiegać nielegalnej imigracji, chronić zdrowie publiczne i zmniejszać opóźnienia na granicach, identyfikując osoby – przed ich przybyciem na granice zewnętrzne. Dalsze działania zainicjowane w listopadzie 2018 roku są skorelowane ze wzmacnianiem Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej, czyli do 2021 roku ma zostać w pełni unowocześniony System Informacji Schengen.