wrzesień 2017 – Bezpieczeństwo Krajowe

Podstawy funkcjonowania wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej

Zgodnie z założeniami trzech głównych filarów Unii Europejskiej państwa członkowskie prowadzą wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa:

I filar odpowiada za wspólnotę europejską,

II filar odpowiada za wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa,

III filar odpowiada za współpracę policyjną i sądową w sprawach o charakterze karnym.

Drugi filar przedstawia międzynarodowy charakter Unii Europejskiej. Współpraca suwerennych krajów członkowskich, zwłaszcza instytucji Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Trybunału Sprawiedliwości ogrywa podstawową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa państw członkowskich. Państwa członkowskie Unii Europejskiej mogą podpisywać umowy międzynarodowe pomiędzy organizacjami bądź państwami trzecimi w celu realizacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (przedstawicielem Unii Europejskiej podczas negocjacji jest przewodniczący Rady Europejskiej). Unia Europejska wyznacza i wykonuje wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na arenie międzynarodowej w artykułach Traktatu o Unii Europejskiej:

a) artykuł 11 określa cele wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa poprzez:

– obronę powszechnych wartości, interesów, integralności i niezależności, zgodnie z normami Karty Narodów Zjednoczonych,

– utrwalanie we wszystkich formach bezpieczeństwa Unii Europejskiej,

– postępowanie zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych, Aktu końcowego z Helsinek oraz z celami Karty paryskiej w zamiarze umacniania pokoju i bezpieczeństwa między narodami,

– konsolidacja i rozwijanie rządów prawa, systemu demokratycznego oraz poszanowania podstawowych praw człowieka i wolności,

– sprzyjanie międzynarodowej współpracy,

b) artykuł 12 określa narzędzia działania wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa w Unii Europejskiej tj.:

– wspólne stanowisko,

– wspólne strategia,

– wspólne działania,

– ogólne wytyczne i zasady,

– regularne współdziałanie państw członkowskich Unii Europejskiej,

c) artykuł 23 określa sposób, w jaki podejmowane są decyzje wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (traktat o Unii Europejskiej zezwala na możliwość wstrzymania się od głosu jednego z państw bądź też możliwość zagłosowania większością głosów).

Zgodnie z uregulowaniami Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy wyodrębniono sekcję przeznaczoną problematyce wspólnej polityce bezpieczeństwa i obrony (w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa wspólnoty europejskiej):

zainicjowania specyficznych i zróżnicowanych form rozbudowy współpracy:

– współpracy w wspólnej obronie,

– w wdrażaniu zadań związanych z obroną,

– rozbudowania współpracy strukturalnej,

– założenia Agencji ds. Uzbrojenia, Badań oraz Zdolności wojskowych,

poszerzenia tzw. zadań petersburskich o wspólne działania rozbrojeniowe, w tym rozszerzenie działalności z zakresu doradztwa wojskowego, przeciwdziałanie ewentualnym konfliktom zbrojnym bądź też wszelkiego rodzaju działania stabilizacyjne po rozwiązaniu konfliktów,
uchwał związanych z zarządzaniem kryzysowym (tj. natężenie zadań wykonywanych w zakresie zarządzania kryzysowego przez koordynację z perspektywy wojskowych i cywilów oraz upoważnienie Ministra Spraw Zagranicznych do zarządzania kryzysowego (z ramienia Rady Europejskiej i Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa).

Autor: Paulina Walas

Harvey, Irma, Maria – zarządzanie kryzysowe w USA podczas gigantycznych huraganów

Huragan to zjawisko silnego wiatru, w którym średnia prędkość wynosi powyżej 33 m/s, czyli nie mniej niż 12° w skali Beauforta. Najczęściej huraganem określa się odpowiednio silne cyklony tropikalne. Huragan jest nazwą stosowaną dla zjawisk występujących nad akwenami Oceanu Atlantyckiego. Najbardziej narażonymi na nie obszarami świata są południowe rejony Stanów Zjednoczonych oraz wybrzeża Afryki. Na początku września 2017 roku nad Florydą przeszedł huragan Irma. W związku z ogromną skalą zniszczeń spowodowanych tym kataklizmem na terenie całej Florydy otwartych zostało ponad 530 schronisk, w których mieszkało ponad 116 000 osób. 75 spośród nich to schroniska tzw. specjalnej potrzeby, w których schroniło się łącznie powyżej 12 700 osób. Po przejściu kataklizmu schroniska są nadal otwarte w całym kraju, w tym schroniska dla osób o specjalnych potrzebach, schroniska dla zwierząt domowych i ogółu ludności. Potrzebne one będą niestety także podczas kolejnego huraganu – Maria. Władze Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej w związku ze skalą zjawiska muszą bardzo przemyślanie organizować zarządzanie kryzysowe. FEMA (Federalna Agencja Zarządzania Kryzysowego) udostępnia Amerykanom informacje o schronisku w swojej aplikacji mobilnej, które można znaleźć na stronie fema.gov/mobile-app. Gubernator Rick Scott uruchomił całą siłę Armii Stanu Floryda oraz Straż Ganiczną – 7000 członków straży – w celu przygotowania ochrony przed huraganem Irma, a także aby zabezpieczyć pozostawiony majątek osób, które ewakuowały się. Wojsko i Staż Graniczna wspiera ponad 200 schronisk. Gwardia Narodowa Florydy dysponuje 1000 wysokich pojazdów wodnych, 13 śmigłowcami, 17 łodziami i ponad 700 generatorów w trybie gotowości. Ponad 700 funkcjonariuszy Straży Granicznej przygotowało miejsca dystrybucji żywności i wody, a gdy tylko burza minie i będzie bezpiecznie, razem z FWC przygotowano misję poszukiwawczo-ratowniczą. Gwardia Narodowa Florydy koordynuje działania skupiające się na planowaniu i przygotowywaniu tysięcy sił, aby zwiększyć bezpieczeństwo oraz wspierać pomoc humanitarną i pomoc ofiarom katastrof. Do pomocy zaangażowane zostały władze innych stanów: Północna Karolina, Ohio, Wisconsin, Tennessee, Kentucky, Illinois, Connecticut, Mississippi, New Jersey, Alabama, Michigan, Massachusetts, Maryland i Iowa. Gwardia Narodowa Florydy koordynuje działania z Gwardią Narodową w celu rozdysponowania około 30 000 żołnierzy, 4000 ciężarówek, 100 helikopterów i personelu ewakuacyjnego, które są w stanie reagować w razie potrzeby. 10 000 żołnierzy jest w trakcie dołączania do Gardii Florydy. Ponad 200 oficerów FWC oraz funkcjonariusze agencji partnerskich będzie stacjonowało w obszarach wymagających wspierania bezpieczeństwa dzięki takim zasobom, takim jak ciężarówki, łodzie patrolujące nadbrzeżne i rzeczne, quady i łodzie zanurzalne, aby reagować na krytyczne obszary oparte na ścieżce burzy. Funkcjonariusze SOG (FWC Special Operations Group), członkowie Straży Granicznej oraz Zespół Poszukiwań i Ratownictwa Miejskiego zostali wysłani do rozpoznania, gdy tylko burza przestała być niebezpieczna dla ludzi. Po przejściu burz do pomocy mieszkańcom poza policją wyznaczonych zostało 1700 żołnierzy (pomagających już przed nawałnicą) oraz dodatkowych 330 żołnierzy, którzy pomagają w likwidacji szkód po przejściu huraganu. Po przejściu niekorzystnych zjawisk meteorologicznych do pracy przystępuje Zespoł FEMA Urban Search & Rescue (US & R), które częściowo stacjonowały w stanie Georgia. Długotrwałe podmuchy wiatru o prędkości powyżej 40 mil/h spowodują, że zamykane zostają mosty i wiadukty. Stanowe Centrum Operacji Ratunkowych kontroluje regularne siłę wiatru z Florida Department of Transportation (FDOT) i ściśle monitoruje prędkość wiatru na mostach. Aby poprawić komunikację pomiędzy ludnością wprowadzono bezpłatne punkty dostępu Xfinity WiFi. Są one dostępne w całym stanie dla osób potrzebujących, aby pomóc mieszkańcom i personelowi ratowniczemu pozostać w kontakcie. Aby uzyskać mapę punktów serwisowych WiFi Xfinity, które znajdują się zarówno wewnątrz, jak i na świeżym powietrzu w miejscach takich jak dzielnice handlowe, parki i przedsiębiorstwa, udostępniono wyszukiwarkę Xfinity.com/wifi. Partnerzy telekomunikacyjni monitorują poziomy paliwa dla generatorów i rezerwowe zasilanie dla wież komórkowych, centrów telefonii komórkowej i biur centralnych. Władze państwowe ściśle współpracują z władzami miast, okręgów i stanów, aby jak najszybciej naprawiać zniszczoną infrastrukturę teleinformatyczną.

Źródło: http://www.express.co.uk/news/weather/848456/Hurricane-Irma-path-map-storm-hit-New-York-USA

Osoby, które ewakuowały się, powinny monitorować lokalne stacje radiowe lub telewizyjne w celu uzyskania aktualnych informacji. Osoby ewakuacyjne nie powinny wracać do miejsc stałego pobytu, dopóki nie zostaną poinformowane przez miejscowych urzędników, że można to zrobić bezpiecznie. Zbyt szybki powrót, zwłaszcza, gdy mowa jest o nadejściu kolejnego huraganu, może stanowić znaczne zagrożenie dla bezpieczeństwa. Schroniska dla osób poszkodowanych będą czynne dopóki stan zagrożenia nie minie. Władze nakazują obywatelom pobieranie aplikacji mobilnej FEMA (dostępna w języku angielskim i hiszpańskim) w celu odbierania komunikatów o zagrożeniach, wskazówek dotyczących otwierania schronów, wskazówek dotyczących przetrwania i ostrzeżeń pogodowych emitowanych przez National Weather Service. FEMA przekazała poszkodowanym osobom 2,4 miliona posiłków i 1,4 miliona litrów wody. Ponadto na terenie Alabamy wydano ponad 5 milionów posiłków, 100 000 talerzy, ponad 2 miliony litrów wody, 47 000 koce, blisko 19 000 łóżeczek, w Karolinie Północnej: ponad 700 000 posiłków i ponad 2,1 miliona litrów wody, w stanie New Jersey: Ponad 360 000 litrów wody. Ponad 21 800 funkcjonariuszy i urzędników federalnych pracowało nad przygotowaniem i reagowaniem na huragany Harvey, Irma oraz jego następcę – Marię, w tym ponad 2100 pracowników FEMA. Dodatkowy personel kontynuuje rozmieszczanie.

Autor: Paweł Gondek

Organy wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej

Organami wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej (organy te funkcjonują zgodnie z „zasadą jednolitych ram instytucjonalnych”, czyli zobowiązane są do prowadzenia dążeń do ujednolicenia celów UE oraz do rozwoju i szanowania wspólnotowego dorobku) są:

a) Rada Europejska decyduje o polityce obronnej i polityce rozwoju współpracy zagranicznej, współpracuje z ministrami spraw zagranicznych krajów europejskich w Radzie ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych,

b) Parlament Europejski zgodnie z art. 21 Traktatu o Unii Europejskiej wpływa na wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa Unii Europejskiej w zakresie:

– kontroli budżetu (wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa jest finansowana z budżetu wspólnotowego),

– informowania o działaniach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa,

– domagania się wyjaśnień,

– organizowanie debat w Parlamencie Europejskim dotyczących kierunku rozwoju wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa,

c) Komisja Europejska działa w zakresie:

– reprezentowania Unii Europejskiej na zewnątrz,

– współpracuje z Prezydencją w sferze realizowania wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej,

d) Prezydencja zgodnie z artykułem 18 Traktatu o Unii Europejskiej realizuje wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa UE poprzez:

– reprezentacje w przypadkach objętych WPZiB,

– odpowiada za wykonanie decyzji zaplanowanych przez WPZiB,

– prezentuje opinie Unii Europejskiej na forach międzynarodowych

e) Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER) organizuje przedłużenie pracy Rady Unii Europejskiej m.in. przygotowując jej posiedzenia oraz działa w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE,

f) Wysoki Przedstawiciel ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa zgodnie z artykułem 207 ust. 2 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską wspomaga on pracę Prezydencji i Rady Unii Europejskiej w zakresie działania WPZiB oraz pretenduje kontakty polityczne z państwami trzecimi w tym angażuje się „działając w imieniu Rady i na zlecenie Prezydencji” (zgodnie z art. 18 ust. 3 i art. 26 Traktatu o Unii Europejskiej),

g) Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa (dyrektorzy polityczni ministerstw spraw zagranicznych krajów członkowskich obradują o działaniach WPZiB). Komitet działa w zakresie:

– przyglądania się aktualnej sytuacji międzynarodowej w obszarze wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa,

– ocenianie sytuacji międzynarodowej dla WPZiB,

– dozór nad ustalonymi zadaniami (w szczególności zaplanowanymi operacjami w zakresie zarządzania kryzysowego),

h) Jednostka planowania strategicznego i wczesnego ostrzegania: inwigilowanie, badanie i opinia praktyk działania wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa,

i) Korespondenci europejscy: mianowani pracownicy ministerstwa spraw zagranicznych każdego kraju członkowskiego, którzy odpowiadają za natychmiastową wymianę informacji,

j) Specjalni przedstawiciele: zgodnie z art. 18 ust. 5 Traktatu o Unii Europejskiej Rada UE powołuje ich w przypadkach „koniecznych dla poszczególnych spraw politycznych”,

k) Komitet Wojskowy obejmuje w swym zakresie tworzenie wytycznych dyrektyw dla Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa w dziedzinie: nadzoru operacji wojskowych Unii Europejskiej oraz zaleceń dla Sztabu Wojskowego,

l) Sztab Wojskowy organ funkcjonujący pod kierownictwem Wysokiego Przedstawiciela ds. Wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa działającym w charakterze eksperckim,

m) Komitet do spraw cywilnych aspektów zarządzania kryzysowego.

Źródlo: Barcz J., Międzyrządowe Obszary Współpracy w UE – II i III Filar UE, [w:] Integracja Europejska, red.Barcz J., Kawecka-Wyrzykowska E, Michałowska-Gorywoda K., Warszawa 2007.

Autor: Paulina Walas

Walka aparatu represji PRL z powojenną partyzantką

W ostatnich latach wielki renesans przeżywa powojenna partyzantka. Nazywani są najczęściej Żołnierzami Wyklętymi (nazwa ta ukuta została w latach dziewięćdziesiątych XX wieku) lub Niezłomnymi. Prawda historyczna na ten temat jest niezwykle skomplikowana. Na pewno działania każdej ze stron (MO, UB, NKWD, ale także partyzantów) powodowały cierpienie, a nawet śmierć wielu osób. Niniejszy wpis ma na celu przedstawienie za pomocą fotografii rozległej akcji, która miała na celu zwalczenie antykomunistycznego podziemia na obszarze wschodniej i centralnej Polski. Część z tych wydarzeń opisana został w filmie „Historia Roja” w reżyserii Jerzego Zalewskiego. Niestety film nie przedstawił w dostatecznie dobry sposób kontekstu, uwarunkowań historycznych. Z ekranu głównie lała się krew, co nie do końca licuje z patriotycznym przekazem (w końcu przedstawiona była głównie walka Polaków przeciwko Polakom, trochę zatracając faktyczną sytuację geopolityczną powojennej Europy Środkowej, pozostawionej pod sowiecką okupacją).

Źródło: Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Oddział w Poznaniu

Traktat Amsterdamski a bezpieczeństwo Unii Europejskiej

Zgodnie z postanowieniami Traktatu Amsterdamskiego wspólnota europejska zaczęła udoskonalać i rozwijać wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa i obrony, podczas posiedzeń Rady Europy w:

Kilonii (03.06.1999-04.06.1999),
Helsinkach (10.12.1999-11.12.1999),
Santa Maria da Feira (19.06.2000-20.06.2000),
Nicei (07.12.2000-11.12.2000).

Najważniejszym wydarzeniem z punktu widzenia bezpieczeństwa polityki zagranicznej i obrony było posiedzenie Rady Europy w Helsinkach. Wszystkie państwa członkowskie podjęły się do zobowiązania na czas trwania operacji, bądź mobilizacji wojsk (50-60 tys. żołnierzy) pozostawienia sił zbrojnych do dyspozycji Unii Europejskiej oraz założenia kolejnych organów o charakterze polityczno-wojskowym (tj. Komitetu ds. Politycznych i Bezpieczeństwa, Komitetu Wojskowego oraz Sztabu Wojskowego). Ustalono również warunki współpracy między NATO, a Unią Europejską. Posiedzenia Rady Europy w Santa Maria de Feira oraz w Nicei doprowadziły do ujednolicenia działań Unii Europejskiej w obszarze:

– zdolności operacyjnych UE,

– tworzenia nowych organów zajmujących się polityką zagraniczną i bezpieczeństwa UE,

– współpracy UE z państwami trzecimi,

– współpracy NATO z UE,

– reagowania w sytuacjach kryzysowych przez cywili.

Wydarzenia z instytucjonalizacji współpracy politycznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej:

Rok	Wydarzenie
1948	Traktat Brukselski
1949	Utworzenie NATO
1950	Utworzenie Europejskiej wspólnoty Obronnej i Europejskiej Wspólnoty Politycznej (wg planu Plevena)
1962	Ścisła współpraca polityczna (wg planu Foucheta)
1970	Spotkania Ministrów Spraw Zagranicznych, utworzenie Komitetu Politycznego, Europejska współpraca Polityczna, ujednolicenie wspólnego stanowiska
1974	Utworzenie Rady Europejskiej (skład: szefowie państw i rządów)
1977	Powołanie Trójki (w składzie przewodniczący ustępujący, aktualny i przyszły)
1984	Deklaracja Rzymska Unii Zachodnioeuropejskiej
1986	Włączenie polityki bezpieczeństwa, utworzenie Jednolitego Aktu Europejskiego UE
1987	Platforma Haska Unii Zachodnioeuropejskiej
1992	Traktat z Maastricht, utworzenie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa

Fragmenty artykułu pochodzą z źródła: Wróbel I., Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej, [w:] Unia Europejska: Leksykon integracji, red. W. Bokajły, K.Dziubki, Wrocław 2004, s.600-601.

Autor: Paulina Walas

Zarządzanie rozwojem lokalnym i regionalnym – widmo nadchodzących wyborów samorządowych

Panad dwadzieścia lat odrodzonej samorządności polskiej to niewątpliwy sukces, lecz nadal istnieją problemy, które należy rozwiązać, by ulepszać, usprawniać funkcjonowanie samorządowych wspólnot lokalnych i regionalnych. Wśród najpilniejszych spraw są m.in. samorządowe finanse, które należy racjonalnie kształtować. Ważna jest strategia rozwoju miasta na najbliższe dziesięciolecie. Ogromne znaczenie ma “pomysł” władz miasta na jego rozwój. Coraz częściej włodarze przenoszą do zarządzania miastem, gminą, powiatem i województwem pomysły z biznesu. Oby tylko nie zawsze oznaczało to cięcia kosztów i zwolnienia, a przynosiło racjonalne gospodarowanie zasobami, mądre inwestycje oraz pozyskiwanie zewnętrznych środków na inwestycje, które sprzyjają komfortowi życia ludności, a zwłaszcza obniżają bezrobocie. Transformacja ustrojowa, jaka nastąpiła w Polsce w 1990 roku stworzyła gminom możliwość samodzielnego decydowania o kierunkach ich rozwoju i zakresie zmian zachodzących na ich terenie. Gmina stała się organizatorem i koordynatorem działań oraz procesów zachodzących na szczeblu lokalnym w różnych sferach życia społecznego, a w szczególności: oświaty, infrastruktury technicznej, opieki społecznej, planowania przestrzennego i tworzenia warunków indywidualnej działalności gospodarczej, ochrony zdrowia i środowiska naturalnego. We współczesnych uwarunkowaniach ustrojowych wzrastają oczekiwania społeczne dotyczące umiejętności dobrego zarządzania miastem przez wybrane władze. Obejmują one demokratyczny i efektywny system rządzenia, skutecznie działające urzędy i miejskie instytucje publiczne, właściwą jakość usług publicznych oraz umiejętności dostosowywania się do nowych potrzeb społecznych. Dobre zarządzanie wymaga zaufania społeczeństwa do władz lokalnych, bo bez niego demokracja jest pustym sloganem, ogranicza się jedynie do określonych procedur i konwencji. Dobre zarządzanie publiczne uwzględnia zasady przejrzystości, uczciwości, przystępności i solidarności z obywatelami. Zarazem zapewnia, że osoby i przedsiębiorstwa, które w mniejszym lub większym stopniu podlegają wpływom zarówno polityki lokalnej, jak i rynku, osiągają największe korzyści. W połowie 2017 roku funkcjonowaniem samorządu terytorialnego zainteresowały się Rząd i Parlament. Ustawa, którą oddał Sejm do podpisu Prezydentowi RP, miała w swej treści zapisaną m.in. możliwość bezwzględnego działania w sytuacji, kiedy Regionalne Izby Obrachunkowe będą miały zastrzeżenia do finansów gminy (dajmy na to wg urzędników pieniądze nie zostały wydane na właściwy cel). Wówczas RIO mogło wnioskować o powołanie komisarza (którego wskazałaby Prezes Rady Ministrów, bez pytania o zdanie mieszkańców, którzy wcześniej daną osobę wybrali w wyników wolnych wyborów). Obecnie też może, ale procedura trwa długo, bo prezydent, burmistrz, czy wójt mają prawo odwoływać się do sądu. Gdyby nowelizacja ustawy weszła w życie – komisarz byłby powoływany w trybie natychmiastowym. Odwołany prezydent, wójt, czy burmistrz mógłby poskarżyć się do sądu, ale już nie pełniąc urzędu, a – wiadomo – sprawy sądowe mogą ciągnąć się latami. Prezydent RP jednak ustawy nie podpisał. Społeczna ocena działania każdego samorządu lokalnego, przedstawicieli władz wyższego szczebla pochodzących z danego terenu oraz rzetelności tych przedstawicieli wyrażona jest przez obywateli w wyborach. To w wolnym akcie wyborczym dokonuje się podsumowanie obywatelskie dotychczasowych działań wybranej w poprzednich wyborach grupy ludzi (radnych) lub pojedynczych obywateli (burmistrza, posłów i prezydenta) do zarządzania gminą, miastem, powiatem, województwem i w końcu całym krajem. Samorządowcy taką szansę będą mieli już w przyszłym roku. Pozostało więc przed nimi wiele pracy. Rodzą się także pytania, czy polityka krajowa będzie miała wpływ na kształt wyborów samorządowych? Czy może jednak społeczność lokalna znużona bojami na szczeblu parlamentarnym wybierze przedstawicieli mniejszych, lokalnych komitetów wyborczych?